Turistička djelatnost u Crnoj Gori je doživjela značajan pomak u svom razvoju u 21. vijeku, što je rezurtiralo podsticanjem inicijativa za valorizaciju prirodnih, kulturnih i istorijskih znamenja, prevashodno u svrhu unapređivanja ekonomskog položaja zemlje u odnosu na regionalno područje, pa i šire.

Proces globalizacije i automatizacija privatnih i poslovnih aktivnosti koje svakodnevno obavljamo, doveo je do toga da se, između ostalog, u domenu turizma trendovi u svijetu sve više okreću ka boravku u prirodi u sklopu agende vođenja zdravijih stilova života. S jedne strane to je pokazalo da čovjeku ponestaje neophodne energije koju mu priroda nesebično daje, ali s druge strane podstiče na odgovornost svakog pojedinca da se bezuslovno drži politike održivih principa očuvanja i zaštite obnovljivih prirodnih resursa.

Nacionalnim parkovima kao preduzeću, čiji je prvobitni i osnovni cilj upravljanje i zaštita više od 7 odsto teritorije Crne Gore, navedeni svjetski trendovi idu u korist, ali nas i obavezuju da kontinuirano radimo na unapređenju kako turističkih, tako i svih ostalih aktivnosti u skladu sa održivim razvojem, u svrhu pronalaženja adekvatnijeg odgovora na izazove sa kojima se susrećemo. Primjenom savremenih, odnosno modernizovanih sistema u procesu formiranja marketing strategije, promovisanjem prirodno atraktivnih predjela i sadržaja u njima, osmišljavanjem novih održivih turističkih proizvoda i ponuda, utiče se ne samo na povećanje nivoa posjećenosti, već i na podizanje svijesti o svim dobrobitima boravka u prirodi i njenom očuvanju za buduće generacije.

U skladu sa zakonom propisanim smjernicama, turističko djelovanje u nacionalnim parkovima je u najvećem procentu bazirano na aktivnom odmoru, koji je prateći trendove na globalnom nivou, postao sve popularnijii na domaćem tržištu. 

Na naše zadovoljstvo, kao i svih onih koji se bave turističkim djelatnostima, navedena činjenica predstavlja glavni indikator promjene ili makar početak promjene svijesti u društvu, a čiji bi jedan od prioritetnih ciljeva trebalo da bude očuvanje prirodne i kulturne baštine svoje domovine, što bi između ostalog, na internacionalnom tržištu bila najkvalitetnija i najprimamljivija reklama ovih prostora.  

Na osnovu statistika urađenih u prethodnom periodu i analize koja je aktuelna za tekuću godinu, ustanovljen je porast broja domaćih i stranih posjetilaca na nivou svih pet nacionalnih parkova, a razlog za to je kontinuiran razvoj aktivnog odmora i parkova uopšte. Prema poslednjim podacima za 2024. godinu, NP Durmitor posjetilo nešto manje od 300 hiljada posjetilaca, sa tendencijom rasta do kraja godine i razloga što se radi o nacionalnom parku koji je aktivan tokom cijele godine. NP Biogradsku goru je posjetilo nešto manje od 100 hiljada, NP Prokletije oko 40 hiljada, NP Lovćen više od 105 hiljada, dok je NP Skadarsko jezero ove godine posjetilo preko 150 hiljada posjetilaca. Na ukupnom nivou, nacionalne parkove Crne Gore ove godine je posjetilo oko 700 hiljada turista, što pokazuje evidentan porast u odnosu na zabilježene rekorde ranijih godina i jasno iscrtava put napretka nacionalnih parkova i odgovornog djelovanja prema zaštićenim područjima.

Ovo nam dodatno daje podstrek za izradu plana strategije koja će se odnositi na produžetak sezonalog karaktera posjećenosti, širenjem spektra atraktivnih sadržaja, čime se obezbjeđuje podsticanje želje i namjere posjetilaca za produžavanjem boravka, kroz mogućnosti još značajnijeg unapređenja trenutne turističke ponude u okvirima adekvatne strategije održivog upravljanja posjetiocima koji isključuje uticaj na biodiverzitet, a sve sa ciljem postizanja njihove lojalnosti i zadovoljstva. 

Međutim, JPNPCG posebno vodi računa o predsezoni, koja ima veoma važnu ulogu, kako zbog finalne pripreme glavnog dijela sezone, tako naravno i zbog prihoda koji se tokom njenog trajanja ostvaruje. U tom periodu dolazi do otklanjanja eventualnih nedostataka u funkcionisanju, kako bi se rizici koji se pojavljuju u toku sezone, smanjili na nivo koji ne bi uticao na sam tok, kvalitet usluge i cjelokupni doživljaj svakog posjetioca.

Među mnogobrojnim aktivnostima koje nude Nacionalni parkovi, teško je odabrati one koje su najinteresantnije i najzastupljenije, jer turisti svoj boravak uglavnom planiraju kako bi na što autentičniji način doživjeli prirodne atrakcije. Turistička ponuda nacionalnih parkova obuhvata pješačenje, planinarenje, rafting, splavarenje i kampovanje u NP Durmitor, vožnju čamcem i obilaženje planinskih jezera, te posjetu jednoj od poslednjih prašuma u Evropi u NP Biogradska gora, planinski biciklizam i uživanje u pejzažima netaknute prirode u NP Prokletije, informisanje o kulturno-istorijskom nasleđu Crne Gore, kao i degustaciju raznovrsnih i tradicionalnih gastronomskih specijaliteta u NP Lovćen, do sportsko-rekreativnog ribolova, kajakarenja, posmatranja ptica i razgledanja karakterističnih vrsta flore i faune vodenih staza u NP Skadarsko jezero.

Intnezivno se radi na obnavljanju starijih i unapređenju već postojećih sadržaja u svim nacionalnim parkovima, naravno u skladu sa propisima, jer se radi o zaštićenim područjima sa naznačenim zonama zaštite. Ono što predstavlja novitet u našoj ponudi, jeste formirana potpuno nova staza za boso hodanje i obnovljena Soba vuka u Centru za posjetioce u NP Lovćen, kao i obnovljena dječija staza na Ivanovim koritima, prevashodno zbog privlačenja pažnje i stvaranja uslova za ugodan i zanimljiv boravak svih starosnih grupa. Takođe, svake godine se preduzimaju aktivnosti u svrhu promovisanja iznajmljivanja bicikala u svim parkovima, u sklopu već navedene agende aktivnog odmora. Bitno je pomenuti i naše Centre za posjetioce u NP Skadarsko jezero, na Vranjini sa već postojećom, veoma kvalitetnom izložbenom postavkom i na Virpazaru sa relativno novom tradicionalnom postavkom, kroz koje će ih provesti i sa kojom će ih upoznati naši profesionalno obučeni edukatori. U planu je obnova i sanacija staze oko Crnog jezera, kao i priprema interpretativnih programa obilaska parkova, u svrhu sticanja boljeg i vjernijeg doživljaja parkova od strane novih, a naravno i onih sada već standardnih posjetioca.

Bogdan Đurašković

Stručni saradnik za turizam

Javno preduzeće za nacionalne parkove Crne Gore